Алхими хэрхэн үүссэн бэ: Эртний мэргэн ухаан болон ид шидийн аялал

Алхими нь орчин үеийн химийн ухааны эхлэл гэж үзэгддэг ч, үнэндээ шинжлэх ухаан, философи, сүнслэг үзэл санааг хослуулсан гайхалтай нууцлаг ертөнц юм. Алхимийн гол зорилго нь энгийн металлыг алт болгох төдий биш, харин ертөнцийн нууцуудыг тайлж, матери болон хүний сүнсийг хувирган өөрчлөх цогц мэдлэгийн систем байсан. Алхими хэдэн мянган жилийн түүхтэй бөгөөд олон соёл, итгэл үнэмшлээс үүдэн үүсэж, нэгэн өвөрмөц, ид шидийн ухаан болж хөгжсөн. Одоо бид алхимийн үүсэл гарлыг судалж, түүний цаг хугацааны туршид хэрхэн хөгжсөнийг олж мэдье.

1. Алхимийн Египет гарал: Ид шидийн шинжлэх ухааны эх сурвалж

Алхимийн гарал үүслийг эртний Египетээс эхэлсэн гэж үздэг бөгөөд тэнд анхны алхимийн сургаалууд металлурги, эртний хими болон сүнслэг сургаалуудыг хослуулсан байв. Египет нь эрдэс баялаг ихтэй, металлуудыг олборлох, боловсруулах өргөн мэдлэгтэй улс байлаа. Энэ техникийн мэдлэг нь хожмын алхимийн үйл ажиллагааны суурь болсон юм.

• "Алхими" гэсэн үг нь өөрөө "ал-кеми" гэх Араб үгнээс гаралтай бөгөөд энэ нь эргээд "кеми" гэх Грек үгнээс үүдэлтэй юм. Энэ нь "хар газар" буюу Египетийн үржил шимтэй хөрсийг заадаг бөгөөд алхими нь Египетийн газар нутаг, соёлтой нягт холбоотой болохыг харуулж байна.

Алхимийн үүсэлд хамгийн чухал нөлөө үзүүлсэн хүмүүсийн нэг бол Египетийн мэргэн ухаан, бичиг үсэг, ид шидийн бурхан Тот юм. Түүнийг Эрдэнийн хавтан гэх нууцлаг бичвэрийн бүтээгч гэж үздэг бөгөөд үүнд алдартай зарчим болох "Дээр юу байвал, доор тийм байна" гэсэн үг багтсан байдаг. Энэ нь алхимийн гол итгэл үнэмшлийг илэрхийлдэг бөгөөд энэ нь микрокосм (хүний сүнс) болон макрокосм (ертөнц) хоорондын холбоог харуулж, нэгийг ойлговол нөгөөг нь ч ойлгох боломжтой гэдэгт итгэдэг байжээ.

Египетэд алхими зөвхөн шинжлэх ухаан төдий биш, бас ариун урлаг байсан бөгөөд энэ нь материаллаг ертөнцийг сүнслэг ертөнцтэй холбож өгдөг байв. Египетийн алхимичид металлын хувирлыг эзэмшсэнээр амьдралын болон мөнх амьдралын нууцуудыг нээж чадна гэж үздэг байсан бөгөөд тэдний анхны алхими нь сүнслэг ариусгал, гэгээрэлд чиглэж байв.

2. Грекийн нөлөө: Алхими бол философийн систем

Грекийн соёл нь Египетийн үзэл санаатай холилдож, ялангуяа Александр Нэгдүгээр хааны байлдан дагуулалтын дараа (МЭӨ 4-р зуунд) алхими илүү системтэй, философийн чиглэлийг авч эхэлсэн. Грекүүд Египетийн үйл ажиллагааг өөрсдийн философийн үзэл санаагаар баяжуулсан бөгөөд үүнд Платон, Аристотель нарын үзэл санаанууд багтдаг байв.

• Платон материаллаг ертөнцөөс гадна өөрчлөгддөггүй төгс бодит байдал байдаг гэж итгэдэг байсан бөгөөд энэ нь алхимичдэд металлыг төгс төгөлдөр болгож алт болгох боломжтой гэдэгт итгэхэд нөлөөлсөн юм.
• Аристотелийн дөрвөн элемент болох газар, ус, агаар, гал-ын онол нь алхимийн гол үзэл баримтлал болсон. Аристотелийн үзлээр бүх бодис эдгээр элементүүдээс бүрддэг бөгөөд алхимичид эдгээр элементүүдийг өөрчилснөөр нэг бодисыг нөгөөгөөр хувиргах боломжтой гэж үздэг байв.

Алхимийн анхны Грекийн бичвэрүүдийн нэг бол Гермесийн зохиолууд бөгөөд энэ нь Египетийн бурхан Тот болон Грекийн бурхан Гермесийг нэгтгэсэн Гермес Трисмегистус гэх синкретик дүрд хамааралтай нууцлаг бичвэрүүдийн цуглуулга юм. Гермесийн уламжлал алхими, нууцлаг сургаалуудтай нягт холбоотой байсан бөгөөд бүх зүйлийн нэгдмэл байдал болон бурхантай харилцан ойлголцох боломжтой гэдэг үзлийг онцолж байв.

Грекийн алхими нь зөвхөн бодисын хувирлыг судалдаг төдий биш, мөн сүнслэг өөрчлөлтийг ч хамаарч байсан. Алхимичид металлыг цэвэрлэж, төгс төгөлдөр болгож чаддагтай адил хүний сүнсийг ч ариусгаж, дээд түвшинд хөгжүүлж чадна гэж үздэг байв.

3. Исламын ертөнц дэх алхими: Алхимийн алтан үе

Алхими дундад зууны үед Исламын ертөнцөд хөгжиж, Грек болон Египетийн бичвэрүүдийг Араб хэл рүү орчуулж, шинжлэх ухааны судалгааг өргөжүүлсэн. Исламын ертөнц нь алхимийн судалгааны төв болж, алдартай эрдэмтэн Жабир ибн Хайян (Латин хэлээр Гебер гэж нэрлэгддэг) алхимийн хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм.

Жабирийг ихэвчлэн "химийн ухааны эцэг" гэж нэрлэдэг бөгөөд тэрээр алхими болон философийн чулуу гэх ойлголтыг гүн гүнзгий судалсан. Энэ чулууг энгийн металлыг алт болгон хувиргаж, мөнх амьдрал олгох чадвартай домогт бодис гэж үздэг байв. Түүний бүтээлүүдэд бодисын мөн чанар, нэрэлт, ууршилт зэрэг үйл явц болон элементүүдийн тэнцвэрийг судалсан байдаг. Мөн Жабир "эликсир" гэх ойлголтыг бий болгосон бөгөөд энэ нь өвчнийг эдгээж, амьдралыг уртасгах чадвартай бодис гэж үзэгддэг байв.

Энэ үед алхими нь Исламын философи болон мистик үзэл санаатай нягт холбоотой болж, бурханы бүтээлийн мөн чанарыг ойлгох арга зам гэж үздэг байв. Исламын ертөнц дэх алхимичид зөвхөн бодисыг төгс төгөлдөр болгохоос гадна өөрсдийгөө ариусгаж, сүнслэг гэгээрэлд хүрэхийг зорьж байв.

4. Дундад зууны Европ дахь алхими: Философийн чулууг эрэлхийлэх нь

Алхими Европт 12-р зуунд Араб бичвэрүүдийг Латин хэл рүү орчуулснаар нэвтэрч, Европын эрдэмтдийн дунд алхими дахин сэргэж эхэлсэн. Дундад зууны Европын алхимичид Грек болон Исламын уламжлалаас нөлөөлж, философийн чулуу гэх бодисыг эрэлхийлсээр байв.

Европын хамгийн алдартай алхимичдын нэг бол Николас Фламель бөгөөд домогт өгүүлснээр тэрээр философийн чулууг нээсэн гэдэг. Түүний ажил нь нууцлаг, үл ойлгогдох байдалтай байсан ч Европт алхимийг нууцлаг, романтик урлагийн нэг болгож өгсөн юм.

Дундад зууны Европын алхими ихэвчлэн нууцлалтай байсан бөгөөд энэ нь илбэ болон шидтэй холбоотой гэж үзэгддэг байв. Гэсэн хэдий ч алхимийн судалгаанууд орчин үеийн шинжлэх ухааны, ялангуяа химийн үндсийг тавьсан юм. Алхимичид бодисын туршилт хийж, нэрэлт, исгэлт, талстжуулалт зэрэг техникийг хөгжүүлж байсан бөгөөд эдгээр нь хожим шинжлэх ухааны хувьсгалд томоохон үүрэг гүйцэтгэсэн.

Философийн чулуу: Материал болон сүнслэг эрэл

Философийн чулуу нь алхимийн хамгийн дээд бэлгэдэл болж, материаллаг баялаг болон сүнслэг гэгээрлийн бэлгэдэл болж ирсэн. Олон алхимичдын хувьд философийн чулууг олох эрэл нь зөвхөн хар тугалгыг алт болгох төдий биш, мөн өөрсдийн сүнсийг ариусгахын төлөө байсан юм. Энэ чулуу нь сүнсийг цэвэршүүлж, мөнх амьдрал өгч, бурхантай нэгдэх чадвартай гэж үздэг байв.

5. Алхимийн уналт болон орчин үеийн шинжлэх ухаанд үзүүлсэн нөлөө

17-р зуунаас эхлэн алхими нь орчин үеийн химийн шинжлэх ухаан болон шинжлэх ухааны арга зүйн үүсэлтэй холбоотойгоор нэр хүндээ алдсан юм. Роберт Бойл, ихэвчлэн орчин үеийн химийн эцэг гэж үзэгддэг, алхимийн ид шидийн үзэл санааг шүүмжилж байсан ч, түүний туршилтын аргуудаас хөгжүүлж шинжлэх ухааны мэдлэгийг ахиулсан.

Алхими уналтад орсон ч орчин үеийн шинжлэх ухаанд томоохон нөлөө үзүүлсэн. Алхимичдын боловсруулсан багаж хэрэгсэл, аргууд, жишээлбэл, нэрэлт, ууршилт зэрэг техникийг өнөөдөр лабораторид ашигласаар байна. Алхимийн материаллаг хувирлын талаархи үзэл баримтлал нь орчин үеийн химийн үндэс болсон бөгөөд энэ нь элементүүд болон нэгдлүүдийн судалгааг эхлүүлсэн.

Алхимийн сүнслэг тал нь орчин үеийн философи болон сэтгэл судлалд ч хадгалагдан үлдсэн юм. Швейцарийн сэтгэл судлаач Карл Юнг алхими судлалд ихээхэн татагдаж, үүнийг хувь хүний өөрчлөлтийг илэрхийлдэг бэлгэдэл гэж үздэг байв. Тэрээр алхимичдийн философийн чулууг хайх эрэл нь хувь хүний өөрийнхөө дээд түвшинд хүрэх замналтай адил гэж үзэж байв.

Дүгнэлт: Алхимийн мөнхийн өөрчлөлтийн эрэл

Алхими нь хүн төрөлхтний ертөнцийн нууцуудыг ойлгох, сүнслэг ертөнцтэй холбогдох гүн хүсэл эрмэлзэлээс үүдсэн зүйл байв. Энэ нь эртний Египетийн зан үйлээс эхэлж, Грекийн философиор баяжигдаж, дундад зууны Ислам болон Европын ертөнцөд цэцэглэж иржээ. Алхими нь өнөөдөр шинжлэх ухаан байдлаар ашиглагдахгүй байгаа ч түүний сүнслэг болон философийн нөлөө үлдсэн хэвээр байна.

Алхимийн эцсийн зорилго нь зөвхөн хар тугалгыг алт болгох төдий биш, сүнслэг гэгээрэлд хүрч, өөрийгөө эзэмших явдал байв. Энэ утгаараа алхимичдийн эрэл үргэлжлэн үргэлжилсээр бөгөөд энэ нь бидэнд оршихуйн гүн утгуудыг нээж, доторх бурханы үнэнтэй учрахыг уриалдаг билээ.